12 marca obchodzony jest dzień św. Grzegorza. Niegdyś dzień ten był zapowiedzią zbliżającej się wiosny.
Kim był św. Grzegorz
Grzegorz urodził się w 540 r. w Rzymie w rodzinie patrycjuszów. Jego rodzicami byli św. Gordian i św. Sylwia. Piastował różne urzędy cywilne, aż doszedł do stanowiska prefekta Rzymu, który był wtedy pod władzą cesarstwa wschodniego. W 575 r. wstąpił do benedyktynów.
W 577 r. papież Benedykt I mianował Grzegorza diakonem Kościoła rzymskiego, a w roku 579 papież Pelagiusz II uczynił go swoim przedstawicielem na dworze cesarza wschodnio-rzymskiego. Św. Grzegorz spędził 7 lat w Konstantynopolu, po czym wrócił do Rzymu jako osobisty sekretarz papieża.
7 lutego 590 r. zmarł papież Pelagiusz II. Na jego miejsce wybrano nowym papieżem Grzegorza, który nadał sobie pokorny tytuł „sługa sług bożych”. Pontyfikat papieża Grzegorza I trwał 15 lat.
Grzegorz zmarł 12 marca 604 r. i w ten dzień przypada jego święto w kalendarzu tradycyjnym. Należy do czterech wielkich doktorów Kościoła Zachodniego. W Średniowieczu nadano mu przydomek „Wielki”.
Mal. Mistrz Teodoryk, 1370
Od czasu jego pontyfikatu pochodzi zwyczaj odprawiania 30 mszy św. za zmarłych – zwanych “gregoriańskimi”. Gdy papież był jeszcze opatem benedyktynów w Rzymie, zmarł pewien mnich, przy którym znaleziono pieniądze. W tamtych czasach było to uważane za wielkie przestępstwo. Opat kazał pogrzebać ciało zakonnika w niepoświęconej ziemi. Jednak równocześnie nakazał odprawić 30 mszy świętych dzień po dniu. Podobno po ostatniej mszy zakonnik ukazał się Grzegorzowi i podziękował mu za skrócenie okresu czyśćca.
Patron
Św. Grzegorz jest patronem m.in. uczniów, studentów, nauczycieli, chórów szkolnych, piosenkarzy i muzyków.
Dzień św. Grzegorza w Polsce – zwyczaje
Św. Grzegorz był patronem nauczycieli i uczniów szkół elementarnych, parafialnych, które były zakładane w Polsce już w XV wieku. Uczono w nich pisania, czytania, religii i pieśni. Rok szkolny rozpoczynał się w tych szkołach 12 marca, czyli w dzień św. Grzegorza. Kilka dni wcześniej nauczyciele, którymi byli księża obchodzili domy i przypominali o wkrótce rozpoczynających się zajęciach (Ogrodowska 2009: 122-123).
Na przełomie XVI i XVII w. dzień św. Grzegorza stał się również świętem uczniów i dniem zabawy zwanej gregoriankami. Uczniowie dostawali w darze pieniądze lub jedzenie i mogli urządzić sobie zabawę. Zapraszali na nią także swoich nauczycieli, czasami dla żartu wieszali im na szyi girlandy z nawleczonych na sznurek obwarzanków (tamże).
Przysłowia
Na świętego Grzegorza
Idzie zima do morza
Grzeje więcej, lody płaczą
Rzeki warczą, brzegi znaczą
Bibliografia
- Ogrodowska, Barbara, Polskie obrzędy i zwyczaje, Warszawa 2009.
- Święty Grzegorz Wielki, papież i doktor Kościoła, http://sanctus.pl/index.php?grupa=2&podgrupa=385&doc=334 (15.03.2011).
- LEGENDA NA DZIEŃ ŚW. GRZEGORZA PAPIEŻA, http://docs9.chomikuj.pl/335343648,0,1,%C5%9AW.-GRZEGORZ-PAPIE%C5%BB.doc (15.03.2011).