W nocy z 27 na 28 marca zmieniamy czas z zimowego na letni – pośpimy przez to o godzinę krócej. W niedzielę nad ranem wskazówki zegarów przesuniemy z godz. 2.00 na 3.00.

W całej Unii Europejskiej do czasu zimowego wraca się w ostatnią niedzielę października, a na czas letni przechodzi się w ostatnią niedzielę marca. Mówi o tym obowiązująca bezterminowo dyrektywa UE ze stycznia 2001 r.: „Począwszy od 2002 r. okres czasu letniego kończy się w każdym państwie członkowskim o godz. 1.00 czasu uniwersalnego (GMT), w ostatnią niedzielę października”.

W Polsce zmianę czasu reguluje rozporządzenie prezesa Rady Ministrów. Kolejne takie rozporządzenie rząd wydał na początku listopada 2016 roku. Przedłuża ono stosowanie czasu letniego i zimowego do 2021 roku.

Dyskusja na temat zasadności zmiany czasu w Unii Europejskiej toczy się od kilku lat. Konsultacje publiczne przeprowadzone przez Komisję Europejską wśród Europejczyków w 2018 roku wykazały, że 84 proc. respondentów opowiedziało się za zniesieniem zmian czasu. Zebrano w nich 4,6 mln odpowiedzi (największą liczbę w historii). Zwolennikami rezygnacji z dwukrotnej w ciągu roku zmiany czasu okazali się też Polacy. Z badania CBOS przeprowadzonego w marcu 2019 roku wynikało, że przeciwko temu dotychczas stosowanemu rozwiązaniu opowiada się ponad trzy czwarte ogółu badanych (78,3 proc.), podczas gdy za jego utrzymaniem optuje jedynie 14,2 proc. Przeważająca większość dorosłych Polaków, przy przejściu na jeden czas, preferowała czas letni środkowoeuropejski zwany czasem letnim. Za tym wyborem opowiada się ponad 74 proc. respondentów.

Badań dotyczących wpływu zmiany czasu na nasze zdrowie, samopoczucie, środowisko i gospodarkę jest sporo. Badania zużycia energii elektrycznej w stanie Indiana (USA) wykazały, że po wprowadzeniu czasu letniego rachunki mieszkańców za prąd wzrosły. Z kolei badania prowadzone w Kalifornii dowodziły, że w tym stanie zmiana czasu nie powoduje zmian w zapotrzebowaniu na energię elektryczną. Japończycy wyliczyli, że stosowanie czasu letniego może zmniejszyć emisję dwutlenku węgla o 400 tys. ton i pomóc zaoszczędzić do 930 mln litrów paliwa. Ponadto przyczynia się do spadku liczby ulicznych kradzieży o 10 proc.

Jak tłumaczył w rozmowie z PAP dr Michał Skalski z Poradni Leczenia Zaburzeń Snu przy Klinice Psychiatrycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, zmiana czasu najbardziej dotyka ludzi, którzy mają problemy ze snem lub mają zaburzony rytm okołodobowy. Zaznaczył przy tym, że choć sama zmiana czasu nie jest zwykle główną przyczyną problemów zdrowotnych, to rezygnacja z niej mogłaby oznaczać pozytywne konsekwencje. „Podział na czas letni i zimowy to jeden z wielu czynników zewnętrznych wpływających na jakość ludzkiego życia” – mówił dr Skalski.

Ustalenia dotyczące czasu letniego zostały wprowadzone przez państwa europejskie w ubiegłym wieku. Celem było oszczędzanie energii, w szczególności w czasie wojny i podczas kryzysu naftowego w latach 70. XX wieku. Od 1980 roku stopniowo przyjmowano przepisy znoszące rozbieżne harmonogramy krajowych zmian czasu.

Wprowadzenie czasu letniego, tj. przesuwanie wskazówek zegarów o godzinę do przodu w okresie wiosenno-letnim, jako pierwszy proponował podobno Benjamin Franklin w XVIII wieku. Miało to pomóc lepiej dopasować czas aktywności człowieka do godzin, w których jest najwięcej światła słonecznego i przynieść oszczędności. Dlatego też czas letni określa się w języku angielskim, jako „czas oszczędzający światło dzienne”. W Polsce zmiana czasu została wprowadzona w okresie międzywojennym, następnie w latach 1946-1949, 1957-1964, a od 1977 r. stosuje się ją nieprzerwanie. (PAP)

ekr/ agt/

Wsie, w których 5,5 tys. lat temu mieszkali budowniczowie tzw. grobowców kujawskich – określanych czasami „polskimi piramidami” – odkryli archeolodzy dzięki zastosowaniu m.in. dronów. Ówczesne osady były niewielkie – mieszkało w nich do 10 rodzin w lekkich, drewnianych konstrukcjach.

Grobowce megalityczne typu kujawskiego (określenie to wzięło się od Kujaw, gdzie odkryto dotychczas najwięcej podobnych konstrukcji) uznawane są za jedne z największych konstrukcji sepulkralnych wznoszonych w pradziejach w Polsce. Grobowce kujawskie wznoszono w IV tysiącleciu p.n.e. Usypywano je w kształcie wydłużonego trójkąta i obwarowywano dookoła wielkimi blokami kamiennymi. Szerokość ich podstawy wynosiła od 6 do 15 metrów, a długość – nawet do 150 m. Konstrukcje osiągały wysokość 3 m. Pod nasypami znajdowały się z reguły pojedyncze elitarne pochówki.

Naukowcy badają te konstrukcje na Kujawach od 2 poł. XIX w. Jednak do tej pory zagadkę dla nich stanowiły osady budowniczych – nie było wiadomo, gdzie i w jaki sposób mieszkali ludzie, którzy je wznosili. Dekadę temu ruszył szeroko zakrojony projekt badawczy, który miał rzucić światło na to zagadnienie. Naukowcy właśnie go podsumowali.

„To była zaplanowana akcja poszukiwawcza, która miała miejsce na terenie Kujaw, w okolicy grobowców megalitycznych. Przebadaliśmy w sumie 160 km kw. powierzchni terenów wokół grobowców. Udało się nam odkryć przeszło 150 osad z okresu, w którym powstawały te monumentalne konstrukcje” – opowiada PAP kierownik projektu badawczego dr Piotr Papiernik z Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi.

Archeolodzy zastosowali szerokie spektrum metod, które umożliwiały znalezienie nie tylko pojedynczych domostw, ale też większych sieci osadniczych. Wybór padł na różnego rodzaju metody nieinwazyjne: klasyczne badania powierzchniowe (polegają na przejściu przez pola w poszukiwaniu zabytków na ich powierzchni), geofizyczne, geochemiczne. Wykonywano też zdjęcia z lotu ptaka z pomocą drona. Równolegle prowadzono także badania gleboznawcze oraz geologiczne i geomorfologiczne.

„Wszystko to pozwoliło z całkowitą pewnością wskazać miejsca, gdzie mieszkali ludzie w czasie, gdy wznoszono grobowce megalityczne. Wsie były niewielkie – w każdej z nich mieszkało do 10 rodzin; zajmowały obszar do 1-1,5 hektara” – opowiada dr Papiernik. Budynki miały średnio 25-35 m kw. powierzchni – w każdym z nich mieszkała jedna rodzina.

Archeolog precyzuje, że w otoczeniu jednego zgrupowania grobowców kujawskich znajdowało się więcej osad. „Oznacza to, że te grobowce były punktem centralnym mikroregionu osadniczego. To zrozumiałe zważywszy na to, że wykonanie takiego grobowca było sporym wysiłkiem budowlanym” – dodaje. Według niego, wskazuje to, że mieszkańcy kilku wsi budowali jeden wielki grobowiec.

W ograniczonym zakresie archeolodzy przeprowadzili wykopaliska. W czasie badań odkryto m.in. wiele szczątków kostnych należących głównie do krów, a w dużo mniejszej liczbie świń i owiec lub kóz. Oznacza to, że głównie spożywano bydło – uważają naukowcy.

Eksperci zbadali też pyłki roślin w okolicy ówczesnych wsi – pobrano wielometrowe rdzenie z dawnych jezior. Na podstawie ich analizy dokonali zaskakującego ustalenia. Okazało się bowiem, że stopień odlesienia terenów wokół nich nie był tak duży, jak zakładano. Wynika z tego, że ekspansja wobec środowiska naturalnego nie była aż tak ekstensywna i być może skupiano się na hodowli, a nie na rolnictwie.

Dr Papiernik mówi, że nadal jest sporo zagadek dotyczących ówczesnej społeczności związanej z budową megalitów. Na przykład nie wiadomo, gdzie na Kujawach 5,5 tys. lat temu chowano zwykłych ludzi. „Elita była grzebana w monumentalnych grobowcach, ale nie znamy w zasadzie z tego obszaru cmentarzy masowych. A gdzieś te dziesiątki tysięcy osób, z wielu pokoleń musiało być pogrzebanych. Nasz kolejny cel to ich lokalizacja” – wskazuje.

Dotychczasowe badania były sfinansowane z różnych źródeł, głównie programu Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, który prowadzi Narodowy Instytut Dziedzictwa oraz środków własnych muzeum, a także wsparciu Fundacji Badań Archeologicznych Im. Profesora Konrada Jażdżewskiego.

W czwartek odbędzie się promocja książka, w której zaprezentowano wyniki prac zespołu poszukującego osad budowniczych kujawskich megalitów. Szczegółowe informacje znajdują się na stronie internetowej.

PAP – Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ agt/

Dni wolne w Niemczech, częściowo pokrywają się z tymi w Polsce. Jednak istnieje wiele świąt, które tylko u naszych zachodnich sąsiadów zwalniają z obowiązku pracy. Dodatkowo Niemcy są krajem federalnym, podzielonym na landy. Każdy z nich stanowi swoje, oddzielne prawo a co za tym idzie, może ustanawiać swoje własne wolne dni. Jak wygląda kalendarz niemiecki w 2021 roku i kiedy wypadają ustawowe dni wolne od pracy?

Zgodnie z prawem w Niemczech, w święta obowiązuje zakaz wykonywania pracy. Są, jednak wyjątki od tej reguły. W te dni pracować mogą osoby zatrudnione w służbach ratowniczych, straży pożarnej, w szpitalach i w restauracjach. Prawo federalne określa tylko trzeci października (Dzień Zjednoczenia Niemiec), jako dzień wolny. Pozostałe święta regulowane są przez ustawy o świętach państwowych poszczególnych landów. W Niemczech dni pracy ustalone są od poniedziałku do soboty, ale wielu pracowników wykonuje swoje obowiązki, tylko przez 5 dni w tygodniu. Niedziela jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Sklepy są w tym dniu zamknięte.

Dni wole od pracy w całych Niemczech

Dokładnie dziewięć świąt państwowych jest wspólnych dla wszystkich regionów kraju. Są to: Nowy Rok, Wielki Piątek, Poniedziałek Wielkanocny, Wniebowstąpienie, Zielone Świątki, 1 maja, Dzień Zjednoczenia Niemiec oraz pierwszy i drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia. Podobnie jak w Polsce Wigilia i Sylwester są normalnymi dniami pracy, jednak wielu właścicieli firm skraca wtedy godziny pracy. W sumie w 2021 roku podstawowych dni wolnych od pracy, obowiązujących we wszystkich regionach niemieckich jest 11.

Najważniejsze dni wole od pracy w poszczególnych landach

• W styczniu oprócz Nowego Roku dodatkowy dzień wolny od pracy przypada 6 stycznia (Święto Trzech Króli). Obowiązuje on w trzech landach: Badenia Wirtembergia, Bawaria i Saksonia-Anhalt.
• W Berlinie 8 marca (Dzień Kobiet) od 2019 roku uznawany jest, jako dzień wolny od pracy.
• Boże Ciało- w tym roku przypadające w dniu trzecim czerwca to dzień wolny dla mieszkańców: Badeni-Wirtembergi, Bawari, Hesji, Nadreni Północnej-Westfalii, Nadreni-Palatynat, Kraju Saary.
• 8 sierpnia, czyli Festiwal Pokoju w Augsburgu, obowiązuje, tylko w tym miejscu.
• 15 sierpnia- Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny to dzień wolny w Bawarii i Kraju Saary.
• 31 października – Dzień Reformacji, obowiązuje w Brandenburgi, Hamburgu, Meklemburgi-Pomorzu Przednim, Saksonii, Saksonii-Anhalt, Szlezwiku-Holsztyn,
• 1 listopada- Dzień Wszystkich Świętych- obowiązuje w Badeni-Wirtembergi, Bawarii, Nadreni Północnej-Westfali, Nadreni-Palatynat, Kraju Saary.
• 17 listopada- Dzień Pokuty i Modlitwy ustanowiony został w Saksonii.

Wakacje w Niemczech

W federalnym państwie, jakim są Niemcy również dni wakacji szkolnych, przypadają w różnym czasie. Dodatkowo każda szkoła ma do dyspozycji kilka dni, które może wykorzystać, jako ruchome wakacje. Ferie zimowe przypadają na przełomie stycznia i lutego. Następnie uczniowie mogą liczyć na dłuższą przerwę, związaną z feriami wiosennymi. Przypadają one w marcu i w kwietniu. Przerwa na Wniebowstąpienie i Zielone Świątki przypada głównie w maju. Następne dłuższe wolne to już wakacje. W zależności od landu czas ich trwania rozłożony jest między końcem czerwca a początkiem września. Ferie jesienne przypadają w październiku i listopadzie. Ostatnie dni wolne w roku, dla uczniów obowiązują podczas przerwy świątecznej, od końca grudnia do początku stycznia.

W Niemczech dni wolne od pracy w 2021 roku zależą w głównej mierze od landu, w którym mieszkamy. Na tej stronie dni wolne od pracy w Niemczech podane zostały dla każdego regionu. Łatwo sprawdzić można harmonogram świąt przypadających w tym roku.