Opublikowano Dodaj komentarz

Obrzędy przywoływania wiosny – pierwszy dzień wiosny

Obrzędy przywoływania wiosny - pierwszy dzień wiosny

Pierwszy dzień wiosny kalendarzowej obchodzony jest 21 marca. Jest to zwykły dzień roboczy, mimo że w wielu szkołach traktowany jest półoficjalnie jako dzień zabaw i rekreacji (tzw. dzień wagarowicza).

Święto Wiosny ma swój początek w czasach przedchrześcijańskich, kiedy to hucznie obchodzono Jare Święto, poświęcone przede wszystkim Matce Ziemi. Z kolei Chińczycy uznają Święto Wiosny za jedno z najważniejszych i na podstawie legend oceniają jego pochodzenie na 4 000 lat.

Marzanna

Na Święto Wiosny istnieje zwyczaj topienia Marzanny. Jest to kukła symbolizująca zimę, choroby, zło i śmierć, nazywana także śmiercichą, moreną lub śmiertką. Dawniej topiono ją w czwartą niedzielę wielkopostną tzw. Białą Niedzielę.

Marzanna była najczęściej wykonana ze słomy, uformowanej w ludzką postać, ubrana zaś w białe płótno lub obrzędowy strój ludowy. Czasami przypominała Śmierć lub pannę młodą. Istniała także męska odmiana Marzanny, zwana Marzaniok.

Pozwalano dzieciom na ciągnięcie kukły przez wieś, obrzucanie błotem, tak aby odechciało jej się powrotu. Później była wynoszona poza wioskę i palona lub wrzucana do wody.

Marzanny
Marzanna
źródło: ostrow-wielkopolski.pttk.pl

Na Śląsku dziewczęta niosły ją przez wieś, od obejścia do obejścia, żeby zabrała z nich całe zło i nieszczęścia. Zaczynały przy tym od plebanii, domu sołtysa, znaczniejszych gospodarzy, a potem wszystkich innych. Śpiewały przy tym okolicznościowe pieśni. Następnie wynosiły ją za wieś, rozdzierały na części, podpalały i wrzucały do wody.

Palenie Marzanny
Palenie Marzanny
źródło: ostrow-wielkopolski.pttk.pl

Nie wolno było jej dotykać, ani próbować wyciągnąć. Nawet najmniejsze kawałki kukły mogły się mścić. Po zniszczeniu Marzanny dzieci uciekały do domów, nie oglądając się za siebie. Nie wolno było podczas ucieczki się potknąć, bo to wróżyło późną i zimną wiosnę.

Maik

W niektórych regionach Polski np. na Śląsku wnoszono następnego dnia po utopieniu Marzanny tzw. maik, gaik, latko, lateczko. Była to na ogół gałąź jodły lub sosny, przystrojona wstążkami, kwiatami, koralikami i świecidełkami.

Gaik
Gaik
źródło: bialczynski.wordpress.com

Obnoszono ją po wsi, od domu do domu i śpiewano. Młodzież prosiła w ten sposób o datki (placki, jajka, obwarzanki i pieniądze):

Pierwszy dzień wiosny
Do tego domu wstępujemy
Zdrowia, szczęścia winszujemy
Zdrowia, szczęścia i wszystkiego
Od Jezusa, od samego
Na ten nowy rok
Co go nam Pan Bóg dał
Nasz gaik zielony, pięknie ustrojony.

Przysłowia

W marcu jak w garncu.
Co marzec wypiecze, to kwiecień wysiecze.
Gdy przyjdzie wiosna hoża, pójdzie zima do morza.
A jak wiosna liście splata, puszczaj zimę, czekaj lata.
I wiosna by tak nie smakowała, gdyby przedtem zimy nie było.
Jaskółka i pszczółka lata, znakiem to wiosny dla świata.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *